Lidyalılar veya Lidya Uygarlığı denildiğinde akla gelen ilk şey paradır çünkü adamlar parayı icat etmişlerdir. Peki neden parayı icat etme gereksinimi duymuşlardır? Bunu açıklamadan önce uygarlığın tarihini ele alalım.

Lidyalılar ve Tarihi

Lidyalılar Nerede Kurulmuştur?

Friglerin yıkılmasını büyük bir fırsata çeviren Kral Gyges (Giges) Lidya Uygarlığını kurmuştur. Başkentine Sardes (Sard) denilmiştir. Bu uygarlık Küçük Menderes ve Gediz vadileri arasında bulunmaktaydı. Sard şehri o dönemdeki en zengin ve en gelişmiş şehirdi. Giges’in güçlü ordusu Lidyalıların sınırlarını Kızılırmak’a kadar genişletmişti. Son kralları Krezus zamanında Lidyalılar bir çok liman şehrini ele geçirmiş ve güçlerine güç katmıştı.

Lidyalılar Kimdir, Kökeni Nereye Dayanır?

Lidya Uygarlığının bölgeye başlangıç olarak ne zaman geldikleri bazı kaynaklarda belirtilse de aslında belirsizdir. Bazı tarihçiler tunç çağının sonlarında Friglerle beraber bölgeye yerleştiklerini söylerler.
Bazı tarihçiler de Hititler ve Lidyalıların arasında bir ilişki olduğunu söylemişlerdir. Hatta Lidya yazılarının Hitit yazılarıyla çok benzer olduğunu bundan dolayı Lidyalıların Hititlerle aynı kökenden olabileceğini söylemişlerdir. Bu nedenle Lidyalıların Hint-Avrupa kökenli bir uygarlık olması olası bir durumdur.

Lidyalıların En Büyük Kralları

Gyges M.Ö. 680-652  
Ardys M.Ö. 652-625  
Sadyattes M.Ö. 625-610      
Alyattes M.Ö. 610-575        
Kroisos M.Ö. 575-546

Belirtilen kaynaklara göre en büyük krallar arasında ülkeyi en çok genişleten ve yükselten Kroisostur. (Krezus)

Lidyalıların Ekonomik ve Askeri Yapısı

Lidyalılar ve Para

Lidya uygarlığının ekonomik yapısını genel olarak tarım ve hayvancılık değil sadece ticaret oluşturuyordu. Uygarlıktaki değiş tokuş ve takaslar çok fazla olduğundan çözüm yolu olarak buna son verip parayı icat etmişlerdir. Buradaki en büyük etken ise kurulu olduğu bölgedeki altın ve gümüş madenlerinin fazla olmasıdır.

Uygarlığın bu derece zengin olmasını sadece madenlere bağlamak yanlış olur çünkü Lidyalıların başkenti olan Sardes zamanın en büyük tekstil sanayi merkeziydi. Burada işlenen altın simli halılar kralların saraylarını süslüyordu. Ayrıca krem ve parfüm koymak için ürettikleri kaplar uygarlıktaki ilginç ürünlerden sadece biridir.

Kısaca demek oluyor ki ülkedeki ticaret akışı o kadar gelişmiş ki adamlar parayı icat etmişler, bununla da kalmayıp Mezopotamya’ya kadar ilerleyen Kral Yolunu yaptırmışlardır. Bu yolun ellerinde bulunması onlara hem daha rahat ticaret yaptırmıştır hemde diğer uygarlıklardan vergi alıp daha da zenginleşmişlerdir.

Lidyalıların Askeri Yapısı

Lidyalıların askeri yapısı da aslında ekonomik yapısıyla orantılıdır. Çünkü lidyalılar paralı askerliği bulmuşlardır. Uygarlığın ekonomisi çok iyi olduğundan her şeyi paraya bağlamışlardır askeri yapıyı bile.

Lidyalıların Eserleri

Lidyalıların insanlığa kazandırdıkları en büyük eser tartışmasız paradır. Parayı bularak iyi mi yoksa kötü mü yapmışlar siz karar verin 🙂

Lidyalılar bir çok esere imza atmışlardır sardes’te üretimi yapılan muhteşem halılardan tut içlerine parfüm ve boya konulan kaplara kadar. Mimari bakımdan inşa ettikleri tapınaklar mezarlar Lidya uygarlığında büyük bir öneme sahipti Muhteşem taş işçiliğiyle inşa edilen Sardesteki Kybele (Kibele) Tapınağı buna verilebilecek en güzel örnektir.

Ayrıca mezarlarına gelirsek Lidyalılar ölülerini tıpkı Frigyalılarda olduğu gibi yığma tepelerin (Tümülüs) altlarına defnetmişlerdir. Kazılarda bulunan çanak çömlek tabaklar seramikler Lidyalılara Yunan işçiliğinden geçtiğini göstermiştir.

Lidyalılara Ait Tümülüs Örneği

Lidyalıların Dini Yapısı

Lidyalılar o dönemki birçok uygarlık gibi çok tanrılı inanca sahip olmuşlardır. En büyük tanrı olarak Kybeleyi (Kibele) görseler de Yunan Tanrılarına da tapmışlardır. (Apollon, Zeus)

Lidyalılara Kim Son Vermiştir?

Persler Kiros önderliğinde o zamanlarda Medlerin hakimiyetine son vermiş ve topraklarını almıştı. Perslerin kalabalık ve güçlü olması diğer milletlere karşı korkularını en aza çekiyordu. Haliyle de ekonomik açıdan gelişmiş bu zengin topluluk Perslerin ilk hedefi oldu. Söylenenlere göre Kiros MÖ – 546’da başkent Sardes’e girmiş ve Lidyalıların hakimiyetine son vermiştir.

Lidyalılara tarihinde sadece Pers İmparatorluğu saldırmamıştır. Başkent Sardes Frigleri yıkan Kimmerler tarafından  ve göçebe bir topluluk olan Trerler tarafından da yağmalanmıştır.