Bu İçerikte Yer Alan Başlıklar
Sanayi Devrimi Kısaca
Sanayi Devrimi, 18. yüzyılda Avrupa ve Amerika’daki tarım toplumlarının sanayileşerek kentsel toplumlara dönüştüğü bir gelişme dönemidir.
Bir zamanlar özenle hazırlanan el yapımı tekstil ve demir yapımı ürünler, Sanayi Devrimi ile beraber artık fabrikalarda makineler tarafından, çok sayıda ve seri olarak üretilmeye başlandı. Köyden kente göç başladı, işçi sınıfı denilen yeni bir zümre oluştu ve nüfus patlaması yaşandı.
Buhar gücünün hareket enerjisine çevrilmesi ile hız kazanan Sanayi Devrimi İngiltere’de başladı. Ardından başta Avrupa ülkeleri ve ABD olmak üzere dünyanın geri kalanına yayıldı.
Sanayi Devrimi’nin yaşanmasında; Avrupa nüfusunun hızlı artışı, sömürgecilik, geliştirilen yeni buharlı makineler, girişimciliğin artması, sanayi yatırımları ve kapitalizmin gelişmesi önemli nedenler olmuştur.
Sanayi Devriminin Doğduğu Yer: İngiltere
Koyun yetiştirmek için ideal olan nemli iklimi sayesinde İngiltere’nin yün, keten ve pamuk gibi tekstiller üretme konusunda iyi bir geçmişi vardı. Sanayi Devrimi’nden önce İngiliz tekstilleri; küçük atölyelerde veya evlerde bireysel iplikçiler, dokumacılar ve boyacılar tarafından yapılırdı.
18. yüzyılın ortalarında başlayan makine ve teçhizat üretimi ile beraber artık dokuma kumaş, çok daha kısa sürede ve daha az insan emeği ile üretilmeye başlandı. İngiltere’de ki bu endüstriyel üretim, yurt içi ve yurt dışı kumaş taleplerini karşılayabilecek yeterliliğe ulaştı. Sadece tekstil alanında değil, İngiliz demir endüstrisi ile beraber makineleşme alanında da çok büyük yenilikler oldu.
Siyah İnci: Kömür
Demir madeni, geleneksel kömür ile eritilip daha sonra şekil veriliyordu. Endüstri devriminin en önemli yeniliklerinden birisi geleneksel kömür yerine artık kok kömürü kullanılmasaydı. Kok kömürü, bazı yağlı taş kömürlerinin havasız ortamda tüm uçucu bileşenleri uzaklaştırılana kadar ısıtılmasından sonra kalan katı artıktır. Eskilerde evimizde ısınmak için kullandığımız kömür, kok kömürüdür. Kok kömürün keşfi, hem daha ucuz hem de daha kaliteli malzeme üreterek İngiltere’nin demir ve çelik üretimini geliştirdi. Hatta Napolyon Savaşları’nın yarattığı talebi karşılayıp daha sonra demiryolu endüstrisinin büyümesini sağladı.
Buhar Gücünün Hareket Enerjisine Çevrilmesi
Sanayi Devrimi’nin bir ikonu olan Thomas Newcomen 1700’lerin başında ilk modern buhar motoru için bir prototip tasarlamıştı. İlk olarak maden ocaklarındaki suyu pompalayıp dışarı çıkartmak için makinelerde kullanıldı.
Ardından İskoç mühendis James Watt 1760 yılında bu makineyi çok daha verimli hale getiren ayrı bir su kondansatörü tasarladı. Artık buhar gücü hareket enerjisine dönüşmüştü. Döner hareketli buhar motorunun icadı ile birlikte un, kâğıt, pamuk, demir fabrikalarında; damıtma tesislerinde, su işlerinde ve kanallar gibi birçok farklı sektörde mükemmel bir büyüme ve gelişme görülmüştür.
Buhar motorları hareket enerjisi üretmek için kömüre ihtiyaç duyuyordu. Ama işin güzel tarafı, madencilerin daha derine inmesi ve bu ucuz enerji kaynağı olan kömürün daha fazlasını çıkartması için yine buhar makineleri kullanılmaya başlandı. Madencilik de artık daha kolay hale geldi.
Sanayi Devrimi Sırasında Ulaşım
Sanayi Devrimi ile beraber kömür talebi inanılmaz bir hızla yükseldi. Çünkü sadece ürün üretmek için kullanılan makinelerde değil artık o ürünleri taşımak ve başka bölgelere ulaştırmak için lokomotiflerde ve gemilerde de buhar makineleri kullanılmaya başlandı.
1800’lerin başında, Richard Trevithick buharla çalışan bir lokomotifi tanıttı ve 1830’da benzer lokomotifler sanayi merkezleri arasında yük ve yolcular taşımaya başladı. O zamana kadar ulaşım buharla çalışan tekneler ve gemiler ile yapılmaktaydı. İngiltere’nin nehirleri ve Atlantik boyunca mal taşıyan bu gemilerin yerine artık tren yolları da eklendi.
Sanayi Devrimi: İşçi Sınıfının Oluşması
İngiltere’deki birçok insan Sanayi Devrimi ile beraber kırsal alanlardan şehirlere göç etmiştir. Büyük fabrikaların açılması ile birlikte yıllar sonra küçük kasabalar da büyük şehirlere dönüşmüştür. Bu hızlı kentleşme devrimi beraberinde aşırı kalabalık şehirleri, kirliliği, yetersiz sanitasyonu ve temiz içme suyu eksikliği gibi önemli sorunları getirdi.
Sanayileşme genel olarak ülke ekonomisini iyi seviyelere getirse de genel olarak fayda sağlayan kesim orta ve üst sınıflar olmaktaydı. Onlar yaşam standartlarını geliştirdi ancak yoksul ve işçi sınıfı insanları mücadeleye devam etti. Teknolojik yenilikle beraber ustalık ve emek kayboldu. Bir makineden farksız işçi insanlar için fabrikalarda çalışmak giderek daha sıkıcı ve tehlikeli hale geldi. Birçok işçi düşük ücretler karşılığında uzun saatler çalışmak zorunda kaldı. Bu tür dramatik değişiklikler, sanayileşmeye karşı muhalefeti, işçi direnişini, sosyalizmi doğurmuştur.
Sanayi Devriminin Sonuçları
Sanayi Devrimi sadece ekonomik bir devrim olarak düşünülemez. Toplumun her kesimini doğrudan etkileyen bir dizi olumlu veya olumsuz değişimi de beraberinde getirmiştir.
Şehirlerde fabrikaların açılması ve iş gücü oluşması nedeni ile kırsal bölgelerde topraklar terk edildi ve şehirlere doğru büyük bir göç başladı. Hızla başlayan sanayileşme tarım alanlarının ve ormanların hızla yok olmasına ve hava kirliliğine neden oldu.
Hızla artan şehir nüfusu ile birlikte işçi sayısı beklenin çok üzerinde oldu. Dolayısıyla düşük ücretlerde, kötü çalışma şartlarında hayat işçi sınıfı için daha zorlu bir hal almaya başladı, çocuk işçiler zorlu görevlerde çalıştırılmaya başlandı. Bu olumsuz durumların neticesinde ise işçi mücadelesi ortaya çıkmış ve komünizm – sosyalizm gibi akımlar doğmuştur.
Batı ülkelerinde yaşanan teknolojik ve endüstriyel gelişmeler onları zengin ve güçlü devletler haline getirdi. Dolayısıyla sanayi devrimini yaşamayan diğer ülkeler ile arasındaki gelişmişlik farkı iyice açıldı. Devrimin gerçekleşmediği ülkeler ne yazık ki sömürge haline geldi ve bugün hala yoksul ülkeler sınıfındalar.
Sanayi Devrimi Sonuçları Maddeler Halinde
- Kırsaldan kente başlayan büyük göç, şehirlerde yaşanan büyük nüfus artışı.
- İşçi adında yeni bir toplum sınıfı oluşması.
- İşçi direnişi ve sosyalizm akımının oluşması.
- Ülkeler arası gelişmiş farkının açılması, sömürgeciliğin yayılması ve hız kazanması.
- Su ve hava kirliliği gibi çevre sorunlarının oluşması.
- Bilime ve teknolojiye ciddi yatırımlar yapılması.
- Gelişmeler ile birlikte genel refahın artması.
- Sağlık alanında yapılan gelişmeler ile insan ömrünün uzaması.
Sanayi Devriminin Olumlu Etkileri
Devrimin olumlu yönü ise bilimsel ve teknik gelişmelerin hız kazanmasıdır. Ekonomik kalkınma ve zenginleşme bilimsel gelişmelerin hem nedeni hem sonucu halini almıştır. Bu gelişmeler, halkın zenginleşmesini sağladıkça, bilimsel gelişmelerin artışı için daha fazla kaynak ayrılmaya başlanmıştır. 19. Yüzyılda bilimsel icatların oldukça fazla olmasının nedeni bu şekilde açıklanmaktadır.
Birinci Sanayi Devrimi Nedir? Hangi Tarihler Arasındadır?
Buraya kadar anlattığımız her şey modern tarihçiler tarafından 1. Sanayi Devrimi olarak adlandırılır. Çünkü 19. yüzyıldan sonra başlayan çelik, elektrik ve otomobil endüstrileri ayrı bir devrim olarak nitelendirilir.
Birinci Sanayi Devrimi, çelik ve tekstil sektörünün ön planda olduğu, kok kömür ve buhar makinalarının kullanıldığı, demir yollarının icadı ile sanayileşmenin ilk aşamasını kapsayan dönemdir.
Daha kalabalık şehirler, işçi sınıfı, sanayiye dayalı kentlerin kurulması özetle söylenebilir.
İkinci Sanayi Devrimi Nedir, Tarihi?
19. yüzyılda buharlı makinelerin yerini; elektrik, petrol ve doğalgaz ile çalışan ürünler almıştır. Bu enerji çeşitlerinin keşfedilmesi ile başlayan 2. Sanayi Devrimi ile beraber artık otomobil, uçak, tank gibi araçların ve hayatımızı kolaylaştıran birçok ev aletinin seri üretimi gerçekleşmiştir.
Seri üretimin kilit noktası 1920’li yıllarda Henry Ford’un yürüyen bantlı montaj tekniğini geliştirmesidir. Bu teknoloji ile artık fabrika üretimi çağ atlamış, bir sanayi ürününün üretimi çok daha hızlı şekilde yapılmaya başlanmıştır. Ayrıca yine bu dönemde transistorun icadı gerçekleşmiş ve elektronik ürün üretimi zirve noktasına ulaşmıştır.
İkinci Sanayi Devrimi ile beraber artık kalifiye işçi sıfatı var olmuş ve tek tip iş yapan mekanize/robot eleman sıfatı yerine uzmanlıklar ve ustalıklar oluşmuştur.
Üçüncü Sanayi Devrimi Nedir, Tarihi?
1980’li yıllarda mikro çip teknolojisinin ortaya çıkması ile beraber bambaşka bir çağa girmiş olduk. Artık makineler akıllı hale geldi ve onlara hesaplama yaptırabiliyorduk. Bilgisayarların yavaş yavaş insanların hayatına dahil olmaya başlaması ve teknolojinin hızla gelişmesi üçüncü sanayi devriminin gerçekleşmesine uygun ortam sağlamıştır.
İletişim ve elektronik üretim alanları çevreye daha az zarar veren ve daha büyük kar sağlayan sektörler haline geldi. 2. Sanayi Devrimi ağır sanayisi artık daha az gelişmiş ülkelere aktarıldı. Çevreye daha az zarar veren, daha az ham madde kullanımı ile üretim yapıp çok daha fazla kar ettiren teknolojik ürünleri üretmek artık gelişmiş ülkelerin görevi oldu.
Üçüncü Sanayi Devrimi ile birlikte kapitalizm varlığını net bir şekilde belli etmiştir. Liberal ithalat-ihracat politikaları, küreselleşme veya globalleşme ismini verdiğimiz tüm bu kavramlar Üçüncü Sanayi Devrimi sonucudur. Cep telefonları, TV yayınları, CD/DVD yayınları, işlemci(mikroçip) ile birlikte gelişen bilgisayar sistemleri gibi yakın dönem tüm gelişmeleri bu devrimin getirisidir.
Dördüncü Sanayi Devrimi Nedir? (Endüstri 4.0)
Endüstri 4.0 olarak da sözü edilen Dördüncü Sanayi Devrimi ise günümüzde yaşanmaktadır. Yapay zeka ile artık makinelerin tıpkı bir insan gibi karar verebilmesi, 3 boyutlu yazıcılar ile yapay bir kalp dahi geliştirilebilmesi, insansı robot teknolojileri, internet, sürücüsüz arabalar, uzay yolculukları gibi ilk 3 sanayi devriminin yapısını tamamen değiştirecek yeni buluşlar Dördüncü Sanayi Devrimini oluşturmaktadır. Henüz liste sona ermiş değil. Teknoloji bizi şaşırtmaya devam edecek.
