Siyonizm, dünyanın dört bir yanından binlerce Yahudiyi Orta Doğu’daki eski ana vatanlarına geri getirme hareketidir. Bugün ki İsrail’i, Yahudi kimliğinin merkezi yeri olarak yeniden kuran hem dini hem de politik bir çabadır. Bazı kimseler tarafından Siyonizm agresif ve ayrımcı bir ideoloji olarak adlandırılsa da Siyonist hareket, amacına ulaşmış ve bir Yahudi vatanı kurulmasını sağlamıştır.
Bu İçerikte Yer Alan Başlıklar
Siyonizm Nedir?
Basitçe söylemek gerekirse, Siyonizm İsrail’de Yahudi varlığını yeniden oluşturma hareketidir. Siyon ismi, Kudüs anlamına gelen ve İbranice bir terim olan “Zion” kelimesinden geliyor.
Tarih boyunca Yahudiler, tıpkı Hristiyanlar ve Müslümanlar gibi İsrail’deki bazı bölgeleri kutsal saydılar. Yahudi kutsal metni olan Tevrat, Tanrıları tarafından bu vatana dönmeleri için talimat verilen eski peygamberlerin hikayelerini tasvir eder.
Siyonist hareketin temel felsefeleri yüzlerce yıldır var olsa da modern Siyonizm 19. yüzyılın sonlarında oluşmuştur. O zaman zarfında, dünyadaki Yahudiler büyüyen anti-Semitizmle karşı karşıya kaldılar. Antisemitizm; Yahudilik dinine, ırkına, kültürüne veya milletine karşı duyulan düşmanlıktır. Kısaca Yahudi karşıtlığıdır.
Özellikle II. Dünya Savaşı sonrası Yahudiler ve Avrupalılar arasında giderek gergin bir ortamın oluşması Siyonizm hareketini tetiklemiştir. Kimliğini kurtarmak için mücadele eden ve zulüm gören Yahudiler, ana vatanlarına dönme ve orada bir Yahudi kültürü oluşturma fikrini desteklemeye başladı.
Theodor Herzl ve Modern Siyonizm
Modern Siyonizm, 1897 yılında resmi olarak Theodor Herzl tarafından siyasi bir örgüt olarak kuruldu. Herzl, Avusturya’da yaşayan Yahudi bir gazeteciydi. Kendi ulusuna sahip olmazsa, Yahudilerin daha fazla hayatta kalamayacağına inanan siyasi bir aktivistti.
Herzl, Filistin olarak bilinen bölgedeki Yahudi vatanının siyasi olarak tanınmasını istemiş ve Der Judenstaat’ı (Yahudi Devleti) yazmıştır.
Herzl 1897 yılında İsviçre’de Birinci Siyonist Kongresi’ni düzenlemiş ve Dünya Siyonist Örgütü’nü kurup ilk başkan olmuştur.
İsrail’in resmi olarak devlet ilan edilmesinden yıllar önce yani 1904 yılında ölmesine rağmen, yine de modern Siyonizmin babası olarak kabul edilir.
Balfour Bildirgesi
1917’de İngiliz Dışişleri Bakanı Arthur James Balfour, İngiliz Yahudi cemaatinde varlıklı ve önemli bir lider olan Baron Rothschild’e bir mektup yazdı.
Kısa yazışmada Balfour, İngiliz hükümetinin Filistin’de bir Yahudi evi kurmaya verdiği desteği dile getirdi. Bu mektup bir hafta sonra basında yayınlandı ve sonunda “Balfour Deklarasyonu” olarak anıldı. Filistin’de Yahudi bir ulusal vatan oluşturulması, Filistin Mandası’na dahil edildi.
Siyonizm ve II. Dünya Savaşı
Rusya ve Avrupa’da yaşayan birçok Yahudi, Rus katliamları ve Nazi yönetimi altında korkunç bir zulüm yaşadı. Tarihçilerin çoğu, Holokost sırasında Avrupa’da yaklaşık 6 milyon Yahudi’nin öldürüldüğünü tahmin ediyor. Holokost, Nazi Soykırımı veya Yahudi Soykırımı anlamına gelir.Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyası döneminde, yaklaşık 6 milyon Yahudi’nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırıma denir.
II. Dünya Savaşı öncesi ve sırasında binlerce Avrupalı Yahudi, zulüm ve katliamdan kaçmak için Filistin’e ve diğer bölgelere kaçtı. Holokost sona erdikten sonra, Siyonist liderler bağımsız bir Yahudi ulusu fikrini aktif olarak desteklediler.
İngiltere’nin Filistin’deki görev süresinin sona ermesi ve İngiliz ordusunun geri çekilmesi ile İsrail 14 Mayıs 1948’de resmen bağımsız bir devlet ilan edildi.
İsrail’de Yahudi Yerleşimi ve Yıllara Göre Nüfus Değişimi
Siyonizmin yükselişi, Yahudilerin İsrail’e göç etmesine yol açtı.
- 35.000 Kişi – 1882 ve 1903 yılları arasında bölgeye yerleşti.
- 40.000 Kişi – 1904 ve 1914 yılları arasında bölgeye yerleşti.
Yahudilerin yarısından fazlası 1939 yılında hala Avrupa’da yaşıyordu. Ancak II. Dünya Savaşı’nın sonunda başlayan Yahudi katliamı sonrası Avrupa’dan İsrail’e göç başladı.
İsrail’de yaşayan Yahudi nüfusu 1945 yılında 500.000’e ulaştı. 2010 yılındaki bir veriye göre nüfus 5.6 milyona yükseldi. Bugün dünyadaki Yahudilerin yüzde 43’ü İsrail’de yaşamaktadır.
Siyonizmin Mevcut Durumu
Siyonizm, 120 yıldan uzun bir süre önce başladı. Geçen zaman içinde gelişti ve Siyonist hareket içinde politik, dini veya kültürel olarak farklı ideolojiler ortaya çıktı.
Kendisini Siyonist olarak ifade eden birçok Yahudi, temel ilkeler konusunda birbirleriyle aynı fikirde değiller. Siyonizm’in bazı savunucuları aşırı seviyede dindar iken, diğer kesimi daha yenilikçi veya laiktir.
Kimisi daha az dindar bir hükümet isteyip mevcut İsrail topraklarından vazgeçmeyi destekliyor. Çünkü ulusal bir vatanın olmasının dinleri için gerekli olduğuna inanmıyorlar. Ayrıca İsrail çevresinde yaşayan Araplar ve Filistinliler haklı olarak Siyonizme karşı çıktıkları için bölgede sürekli bir çatışma mevcut.
Bir diğer Siyonist kesim ise toprak haklarını savunuyor. Yahudi dini ve geleneklerine dayanan bir hükümeti tercih ediyorlar. Mevcut toprakları kutsal kabul edip orada bir ulusa sahip olmayı şart olarak görüyorlar.
Bu tartışmalı Siyonizm hareketi sürekli eleştiri almakta ve görüş ayrılıkları doğursa da bugün İsrail’deki Yahudi nüfusunda olumlu etkisi olduğu tartışılamaz. 120 yıllık geçmişi olan Siyonizm hareketi, öyle veya böyle başarıya ulaştı ve bugün İsrail bir devlet olarak tüm dünyada tanınmakta.
Yararlandığımız Kaynaklar
Siyonizm nedir?: Vox Media
Siyonizm Tarihi: ReformJudiasm.org
Siyonizm nedir?: ProCon.org
İsrail Bir Antoloji Çalışıyor: Siyonizm Tarihi: Yahudi Sanal Kütüphanesi
İngiliz Filistin Mandası: Yahudi Sanal Kütüphanesi
Zorunlu Filistin: Ne Oldu ve Neden Önemli: TIME
Avrupa’daki Yahudi nüfusunun devam eden düşüşü: Pew Araştırma Merkezi
