Borsa, piyasa ekonomisinin en değerli bileşenlerinden biridir. Size çok fazla şey kazandırabilir, ancak anlamak zor olabilir. Çok fazla jargon ve uzmanlık söz konusudur. Sadece düşünmek bile baş ağrısı oluşturabilir. Bütün karmaşıklığına rağmen borsanın nasıl ve neden çalıştığını, kişisel ve finansal hedeflerinizi gerçekleştirmek için borsayı nasıl kullanabileceğinizi en basit haliyle anlatacağım. Öncelikli olarak borsa ile alakalı olan bazı temel soruları cevaplayalım.
Bu İçerikte Yer Alan Başlıklar
Hisse Senedi Nedir?
Hisse, kelime anlamı itibari ile pay demektir. Bir şirketin belirli bir miktarda hissesine sahip olmak, o miktardaki varlık ve kazançlarına ortak olmak demektir. Örnekle A şirketinin toplam 100 hissesi olduğunu varsayalım. Eğer A şirketinin 5 adet hissesini satın alırsanız, %5 oranında ortaklığınız söz konusu olur.
Halka Açılmak / Arz Edilmek Nedir?
Belirli bir büyüklüğe sahip olan Anonim Şirketler, nakit para edinebilmek için sahip oldukları tüm şirket varlıklarını küçük parçalar, yani hisse senetleri halinde satışa çıkartırlar. Halk, satın aldığı her senet için şirketin belirli bir oranına sahip olur, şirketse bu satın alımlardan elde ettiği nakit parayı kullanarak borçlarını öder veya yeni yatırımlara başvurur. Halka arz, uzun vadede düşünüldüğünde şirketler açısından olumlu bir durumdur.
Borsa Nedir?
En basit tanımıyla borsa, halka açık şirketlerin hisse senetlerinin işlem gördüğü sanal bir yerdir. Yatırımcılar, hissesine sahip oldukları bir şirketin kar etmesi ile kazanır ya da zarar etmesiyle kaybederler. Aynı zamanda borsayı sürekli takip ederek kazanç elde edebileceğini düşündükleri farklı şirketlerin hisselerini satın alabilir ve çeşitliliği sağlayarak sermayelerini yönetirler.
Borsayı birincil ve ikincil piyasa olarak ayırabiliriz. Bir şirket halka açılmaya karar verdiğinde, tüm hisseleri ilk olarak birincil piyasada satılır. Genellikle birincil piyasaya giren alıcılar, yatırım bankaları ve kurumsal yatırımcılar olmaktadır. Bundan sonra gerçekleşen tüm işlemler ise ikincil piyasada olmaktadır. Yani herhangi bir şirketten hisse satın almak isteyen kişiler, tüm işlemlerini ikincil piyasada gerçekleştiriyor. Tabii bazı ülkeler ve borsalar bireylerin birincil piyasaya yatırım yapmalarına izin veriyor. Bunu da belirtmiş olalım.
Hisse Senedi Fiyatlarını Değiştiren Nedir?
Bu sorunun cevabını bilseydim şuan oldukça popüler ve zengin olabilirdim. Hisse senedi fiyatları, önemli yatırımcıların haberlerinden düşüncelerine, doğal felaketlerden siyasi kargaşalara kadar birçok çeşitli nedenlerle değişebiliyor. Bazense bir hisse için oluşan arz ve talep çokluğu kadar basit olabiliyor.
Hisse senedi fiyatlarının değişmesindeki karmaşıklık, borsanın tahminini zorlaştırıyor. Eğer bir hisse senedi yükselişe geçtiyse, düzeltmeden korkan yatırımcılar endişe etmeye başlar ve sahip oldukları paraları en yüksek değere satmak ister. Bu durumda hisse senetleri büyük bir hızla satılmaya başlar ve hissenin düşmesine yol açar.
Hisse senedinin yolunun nasıl ve neden değişeceğini bilmek gerçekten zordur. İnsanlar her zaman rasyonel ve öngörülebilir kararlar vermiş olsa borsa tahmini daha kolay olurdu. Ancak durum böyle değil. İnsanlar genellikle tüm ilgili verileri dikkate aldıktan sonra bile karmaşık hisse senetlerini satın alabilmektedir.
