Tevfik Fikret, edebiyatımızın en büyük şairlerinden biridir. 24 Aralık 1867’de İstanbul’da doğmuştur. Galatasaray’ın kurucularından ve vatan şairlerinden biri olan Tevfik Fikret, Türk edebiyatına birçok yenilik getirmiştir. Kendisi 12 yaşında annesini ve dayısını kolera hastalığı yüzünden kaybetmiştir. Yengesi ve büyük annesi tarafından büyütülülen Fikret, ortaokulu Mahmudiye Rüştiyesi, bugünkü adıyla Pertevniyal Lisesinde okumuştur.
Tevfik Fikretin ileri öğrenim yılları hayatının dönüm noktası olmuştur. Mahmudiye Rüştiyesini bitirdikten sonra Galatasaray Lisesinde (Mekteb-i Sultani) öğrenim görmüş ve 1.’likle bitirmiştir. Mekteb-i Sultani’ de Recaizade Mahmut Ekrem’in öğrenciliğini yapmış, onunla tanışmış ve edebiyat dünyasına atılmıştır.
Ayrıca okulu bitirdikten sonra çeşitli memurluklar yapmıştır. Hariciye Nezareti İstişare Odası’nda katiplik yapan Tevfik Fikret boş oturup para kazanmaktan şikayet etmiş ve geçmişteki ücretlerini de geri çevirerek işten ayrılmıştır. Aradan biraz zaman geçtikten sonra tekrardan çeşitli memurluklar yapmıştır. Ticaret Mekteb-i Alisi’nde Türkçe, Fransızca ve hat sanatı öğreticiliği yapmıştır. O dönemlerde Nazime Hanımla evlenmiş ve dayısının evine yerleşmiştir.
Bu İçerikte Yer Alan Başlıklar
Tevfik Fikret ve Edebiyat
1891 yıllında o dönemin ünlü Mirsad dergisi bir şiir yarışması düzenlemiştir. Bu yarışmayı yüksek edebi kişiliği olan Mehmet Fikret kazanınca da gözleri üstüne çekmiştir. Aradan bir yıl sonra da Galatasaray Lisesinde Türkçe öğretmenliği görevine getirilmiştir. Öğretmenliğinin 2. yılında Ali Ekrem Bolayır ve Hüseyin Kâzım Kadri’yle beraber Malumat Gazetesinin kurucularından biri olmuştur. Galatasaray Lisesinde Türkçe öğretmenliğine devam eden Tevfik Fikret verilen maaşların gecikmesi ve azaltılması yüzünden istifasını vermiştir. Öğretmenlikten ayrıldığı yıl (1895) meşhur oğlu Haluk doğmuştur. (Tevfik Fikret eserlerinde Haluk adıyla Türk gençlerine seslenmiştir.)
Fazla zaman geçmeden Robert Kolejinde öğretmenliğe tekrardan başlamış ve aynı zamanda doğa, aşk konulu şiirlerini yazmaya devam etmiştir. Bu zamanlarda Recaizade Mahmut Ekrem, Tevfik Fikret’i Servet-i Fünun Dergisinin sahibiyle (Ahmet İhsan) tanıştırmıştır. Başlarda bilim dergisi olan Servet-i Fünun’u edebiyat dergisine çevirmeleri için Ahmet İhsanı ikna etmiş ve dergiyi edebiyat dünyasına tanıştırmışlardır.
Tevfik Fikret ve Servet-i Fünun
Tevfik Fikret, Servet-i Fünun dergisinin yazı işleri müdürlüğüne getirilmiş ve dergi editörlüğü gibi görevler üstlenmiştir. Bir süre sonra dönemin şairleri, yazarları ve aydın kişileri bu derginin etrafında toplanmıştı. Derginin popülerliği de bu sanat topluluğuna ismini verdi. Servet-i Fünun Edebiyatı diğer bir ismiyle Edebiyat-ı Cedide denildi. Dergide Halit Ziya, Samipaşazade Sezai, Hüseyin Cahit Yalçın, Cenap Şahabettin, Ahmet Şuayp, Mehmet Rauf, İsmail Safa, Hüseyin Siyret gibi şairler ve yazarlar bulunmaktaydı.
Tevfik Fikret Osmanlı – Yunan savaşlarında kahramanlık, zafer gibi konuları işlemiştir. Elbette bu dergi çevresinde yazılar şiirler yazsa da Robert Kolejinde Türkçe öğretmenliğine devam etmekteydi. Daha sonra Rubab-ı Şikeste (Kırık Saz) isimli şiirin yayımlanması konusunda dergi sahibi Ahmet İhsanla uyuşmazlık yaşamış akabinde dergiden ayrılmıştır. Dergi yönetimine ricası üstüne Hüseyin Cahit Yalçın geçmiştir. Fakat aradan 1 2 ay geçtikten sonra Cahit Yalçın’ın yayımladığı Edebiyat ve Hukuk adlı makalesi derginin kapatılmasına yol açmış ve Servet-i Fünun topluluğu koca bir hiç olmuştur…
Tevfik Fikret’in Geri Kalan Yaşamı ve Milli Eğitim Bakanlığını Geri Çevirmesi
Tevfik Fikret Servet-i Fünun kapatıldıktan sonrasında ise normal olarak Robert Kolejinde öğretmenliğe devam etmekteydi fakat kafasında hala yeni bir dergi kurma fikri bulunuyordu ve aynısını yaptı. Arkadaşlarıyla Tanin Gazetesini kurup eski Servet-i Fünun aydınlarıyla yazmaya devam etmeyi hedeflemişti fakat bu uzun sürmedi. Gazetenin İttihat ve Terakkinin yayın organı haline getirilmesi istenince kavga edip gazeteden ayrıldı.Kendisine Maarif Nazırlığı (Milli Eğitim Bakanlığı) görevi sunuldu fakat elinin tersiyle itti. O dönemlerde devlet yönetimini aşırı şekilde eleştirdiği için çok fazla tepki almıştır. Ünlü şairlerimizden bir diğeri Mehmet Akif Ersoy’un hakkında suçlama yaptığı gerekçesiyle Fikret, Tarihi Kadimi Zeyl adlı ünlü şiirini yayımlamıştır.
Tevfik Fikret, Galatasaray oyuncularıyla beraber.
O yıllarda Galatasaray Lisesinin müdürlüğünü yapmış ve Galatasaray’ın kurucularından birisi olmuştur. Fakat fazla sürmemiş göreve yeni gelen maarif nazırıyla anlaşamayınca bu görevi tamamen bırakmış ve Robert Koleji’nin yanına kurduğu kuş yuvası anlamına gelen Aşiyan isimli evine çekilir. Mehmet Akif Ersoy’la sürekli birbirlerine göndermeler yapan 2 büyük şair arasında hep bir rekabet olmuştur. Tevfik Fikret çocuklar çocuklar için yazdığı şiirleri de Şermin isimli kitabında toplamış ve Aşiyanda uzun süre inzivaya çekilmiştir. Aşiyanda yazdığı İstanbul’a karşı hakaretlerle dolu Sis şiiri, Tevfik Fikret’in büyük eserlerinin başında gelmektedir.
Tevfik Fikret’in Sis Şiiri
Tevfik Fikret, Sis adlı şiirini inzivaya çekildiği Aşiyan’da yazmıştır. Melankoli durumunda olan Şair o dönemlerde İstanbul’a, duyduğu nefreti eserine dökmüştür. Bu şiiri Sisli bir İstanbul gününde yazmıştır. İşte şiirden bir parça:
Ey Marmara’nın mavi kucaklayışı içinde
sanki ölmüş gibi dalgın uyuyan canlı yığın.
Ey köhne Bizans, ey koca büyüleyici bunak,
ey bin kocadan artakalan dul kız;
güzelliğindeki tâzelik büyüsü henüz besbelli,
sana bakan gözler hâlâ üstüne titriyor.
Dışarıdan, uzaktan açılan gözlere, süzgün
iki lâcivert gözünle ne kadar cana yakın görünüyorsun!
Cana yakın, hem de en kirli kadınlar gibi…
Tevfik Fikret’in Ölümü
1914 yılında sağlık durumu kötüleşen Tevfik Fikret 19 Ağustos 1915’yılında hayatını kaybetmiştir. Vasiyetinde Aşiyana gömülmek isteyen şair daha sonra Aşiyanı başkalarının alabileceği korkusuyla Eyüp aile mezarlığına gömülmüştür. Meşhur evi Aşiyan ise günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.
Tevfik Fikret’in Edebi Kişiliği
Servet-i Fünun’un şiir anlamındaki en büyük temsilcisi olmuştur. Bir süre sonra Parnasizm akımından etkilenmiş ve batılı şiir biçimlerini edebiyatımıza sokmuştur. (Sone, Triyole, Terza rima) Kendisini fikri, irfanı ve vicdanı hür bir şair olarak görmüştür. Başta bireysel 2. meşrutiyet sonrası da toplumcu şiirler yazmıştır. Batıcılığın o dönemki temsilcisidir. Atatürk’ü etkileyen nadir şairlerden birisidir.
Tevfik Fikret’in Eserleri
- Rübab-ı Şikeste(Kırık Saz) (1900)
- Tarih-i Kadim (1905)
- Haluk’un Defteri (1911)
- Rubabın Cevabı (1911)
- Şermin (1914)
- Hasta Çocuk
- Sis
- Millet Şarkısı
- Doksan Beş’e Doğru
- Hanı yağma
- Balıkçılar
- Haluk’un çocukluğu
- Rübab-ı cevab
